Collegereeks (online): Moderne Tijd
Evenement Navigatie
In de zogenaamde ‘Moderne tijd’ werd de basis gelegd voor ons hedendaagse ‘wetenschappelijke’ bewustzijn. Om meer van ons denken en de geschiedenis van ons denken te begrijpen organiseert de Koppelkerk in Bredevoort een online collegereeks over de geschiedenis van de filosofie onder leiding van Dr Rico Sneller. In de vijfdelige collegereeks komen denkers als Descartes, Spinoza en Kant voorbij. Het is niet noodzakelijk om de eerdere modules over de Oudheid en de Middeleeuwen te hebben gevolgd.
Voor oud-cursisten is het terugkijken gratis. Door uw naam en e-mailadres in te vullen kunt u de linkjes naar de colleges opnieuw ontvangen.
Let op: gebruik hetzelfde e-mailadres waarmee u zich destijds heeft aangemeld.
Tekst gaat verder onder de foto.
Ik denk, dus ik ben
In een tijd waarin de filosofie nog beheerst werd door het theologische denkkader van de Middeleeuwen, zette de 17e-eeuwse Franse filosoof Descartes de filosofie op het spoor van de rationaliteit. Zijn plan was groots en ongehoord (over)moedig: hij zou de filosofie vanaf niets weer opbouwen, niet door te steunen op autoriteiten, maar door zijn verstand, de ratio, te volgen, door ‘het boek van de natuur zelf te bestuderen’. Alleen dat wat het verstand helder en onderscheiden kon denken was voor hem aanvaardbaar. Vanaf zijn stelling ‘Ik denk dus ik ben’, bouwde hij de fundamenten van de moderne filosofie. Het zuivere redeneren van de wiskunde werd een grote inspiratiebron.
De waarneming als bron van alle kennis
Empiristen zoals de 17e-eeuwse Engelse filosofen Locke, Berkeley en Hume daarentegen vormden zich vooral op basis van waarneming (empirie) en experiment een opvatting over de werkelijkheid en leidden daar hun kennis uit af. Beide denkbeelden – die van het zuivere denken en de empirische waarneming – vulden elkaar aan in een moderne, wetenschappelijke wereldbeschouwing. Maar de opkomst van de natuurwetenschap uit de filosofische stroming van het ‘empirisme’ leidde ook tot de verdringing van de filosofie als een zelfstandige benadering van de dingen.
Durf te denken
Met Kant claimt de filosofie haar positie weer terug: Kant benadrukt dat het bewustzijn voorafgaat aan de materie. Zijn drie Kritieken vormen een mijlpaal in het Westerse denken. In zijn ‘Kritik der reinen Vernunft’ onderzoekt hij de grondslagen en de grenzen van de menselijke kennis. Uit zijn meest toegankelijke werk ‘Was ist Aufklärung?’ stamt de bekende definitie van de Verlichting: ‘Verlichting is het uittreden van de mens uit de onmondigheid die hij aan zichzelf te wijten heeft. Onmondigheid is het onvermogen zich van zijn verstand te bedienen zonder de leiding van de ander.’ De vijfdelige reeks sluit af met een college over het Idealisme van Fichte en Schelling.
Tekst gaat verder onder de foto.
Over de docent
Dr Rico Sneller doceerde aan de universiteiten van Utrecht, Leiden en Eindhoven. In 2005 kreeg hij de onderwijsprijs van de universiteit Leiden. Van zijn hand verschenen onder andere Het Woord is schrift geworden. Derrida en de negatieve theologie (Kampen 1998), Wilde beesten in de filosofische woestijn. Filosofen over telepathie en andere buitengewone ervaringen (Utrecht 2013), Perspectives on Synchronicity, Inspiration, and the Soul (Newcastle 2020).