Kenniscafé: Kunst op de vlucht

Grote stromen vluchtelingen door onderdrukking, geweld en oorlog kenmerken niet alleen de twintigste eeuw, maar helaas ook het begin van de eenentwintigste eeuw. Op zaterdagavond 25 juni geeft Michael Richartz een lezing over de stroom kunstenaars die de terreur van nazi-Duitsland ontvluchtten en naar Nederland trokken. In de lezing wordt het verhaal verteld van een aantal van deze (in nazi-termen:) “ontaarde” kunstenaars en hun lot in Nederland. De spreker zelf is kind van Duitse vluchtelingen en heeft een aantal van hen nader gekend.

Het leven van deze kunstenaars in ballingschap confronteert direct aan wat de situatie van de vluchteling in het algemeen kenmerkt: ontworteling, ontheemding, rechteloosheid, existentiële problemen met werk, inkomen, verblijf, huisvesting, taal en identiteit. In het lot van kunstenaars als Beckmann, Vordemberge, Fiedler, Frommel, Arntz en Campendonck herkennen wij de vluchteling van nu.

Naast de persoonlijke lotgevallen zal Richartz ook stilstaan bij de veranderende kunstverhoudingen tussen Nederland en Duitsland. Waar tussen 1920 en 1940 sprake is van een vruchtbare wisselwerking tussen Duitsland en Nederland op het gebied van de kunst – met name tussen Berlijn en Amsterdam – bekoelt deze relatie na 1940-45 met grote gevolgen voor de kunst en de kunstenaars.