Elke druppel de grond in!

Vrijdagavond 12 april organiseerde de Koppelkerk Bredevoort een meet up “Te nat-Te droog”. Actueel gezien de natte maanden die we achter de rug hebben en de zeer droge zomers die we nog vers in het geheugen hebben. Moderator Anke Sitter kondigde twee gasten aan. Iris Epping, medewerker klimaatadaptatie van de gemeente Aalten en Erik Luiten, agrariër in Aalten, voormalig bestuurslid Waterschap en ook voorzitter Vereniging Agractie. Drie onderwerpen kwamen aan de orde. Water in de Achterhoek, Spelers en rollen en Te nat, te droog, wat kan ieder doen. Geen klimaatdiscussie, volgens de moderator, maar een gesprek over macht en onmacht in relatie tot waterbeheer. En vooral niet blijven hangen in schuldigen zoeken.

Wateroverlast

Om te beginnen de vraag aan de zaal: “Doet u zelf iets aan waterregulering. Ongeveer de helft dus. Kleine maatregelen als minder spuiten, tegels uit de tuin. Tot grotere in het buitengebied. Iris liet een aantal interessante kaarten zien uit de kern Dinxperlo m.b.t. wateroverlast. Extreme neerslag van 70 mm per uur (komt statistisch één keer per 100 jaar voor) geeft een enorme wateroverlast met dieptes van 30 cm en meer, ongeveer een derde van de wegen in de kern Dinxperlo onbegaanbaar. Een volgend kaartje liet zien dat dat een direct verband heeft met hoogteverschillen. Kunst is om deze extreme wateroverlast te voorkomen en dus snel afvoeren of langer in het gebied vasthouden. Dat is toegepast op het nieuwe Prins Clausplein in Dinxperlo. Water opsparen voor gebruik in droge tijden.  Alle partijen werken daaraan met het zgn. “Handelingsperspectief Water in Balans, aanpak droogte.”

Minder watergebruik, anders organiseren.

Het  voorlichtingsfilmpje van het Waterschap Rijn en IJssel, beginnend op het Hengelse Zand, een droog stukje in de Achterhoek is glashelder. We zijn in de Achterhoek voor ons water afhankelijk van regen. Soms verdampt er meer water dan er valt; en wat er valt wordt te snel uit het gebied afgevoerd. Het lukt nog niet genoeg water vast te houden. Eigenlijk moet er 100 mm per jaar steeds worden vastgehouden, als minimale doel. (evenveel als 454 mrd blikjes Grolsch!). Deze opgave moet ook nog eens verbonden worden met stikstof, energie, waterveiligheid en landbouwinnovatie. We weten niet precies wat er allemaal moet gebeuren, maar wel dat er minder water onttrokken moet worden aan de bodem, willen we enigszins in de buurt komen van de doelstelling. Dus minder water gebruiken, afvoer anders regelen, het gebruik van de grond moet anders. Aldus het Waterschap.

Sponswerking

Erik Luiten, als agrariër onderschreef de visie van het waterschap dat de bodem meer als spons moest werken. Hij wilde ook aangeven dat het oppervlakte water nog nooit zo schoon geweest is. Nu is het te nat, hij kon ook diezelfde middag nauwelijks zijn land op om gras te maaien, terwijl dat wel hard groeit vanwege de regen en de temperatuur. Maar inderdaad: met een beetje mooi weer en bijbehorende verdamping kan het zo weer kurkdroog zijn. Wat kunnen boeren doen: gebiedsgerichte aanpak, in kleine groepen, op kleine schaal aan waterbeheer werken. En hij wil tijd en daar kwam toch de klimaatmaatregelendiscussie om de hoek: Agractie gaat dinsdag naar Brussel om voor de voortzetting van derogatie te pleiten (meer mest op het land voor Nederland). Boeren willen meer tijd om het water schoner te maken. Als concrete maatregel de sponswerking van de grond vergroten, de grondstructuur leren kennen en verbeteren, kan o.a. door ook andere soorten mest te gebruiken dan drijfmest.

Cijfers

Er werd een uittreksel getoond met mogelijke oplossingen voor de Oost-Achterhoek. Paar cijfertjes: Er komt 230 mm vanuit Duitsland (via beken) binnen; er gaat 450 mm uit via de IJssel, de neerslag is ca. 910 mm, de verdamping 660 mm. Daar komt dan nog gebruik en verbruik bij. Een negatieve balans.. Wat zou je kunnen doen in ons “planningsgebied” (een van de 10 in de Achterhoek): drainagebasis omhoog, meer infiltratiegebieden, omzetting van naaldbos naar heide, aanleg spaarbekkens, ander landbouw gewas, sponswerking vergroten, vermindering watergebruik en efficiënter irrigeren.

Tegengas

De zaal begon zich te roeren: volgens een landbouwer moest er voldoende water op het land zijn (ook in de zomer, irrigeren dus) vanwege voedselzekerheid. Erik gaf aan dat al die maatregelen de landbouw geld kosten, dus compensatie. Iemand vond waterspuiten door de landbouw in de zomer net zo erg als drinkwater voor datacenter-koeling gebruiken. Weer iemand anders wees op het grote drinkwater tekort. Iris Epping kwam met de maatregelen die inwoners kunnen nemen en door de gemeente gepropageerd: zaag die pijp door, elke druppel de grond in (tegels uit je tuin), geen zwembaden vullen met kraanwater.

Verbinding

Tot slot een inspirerende bijdrage: die een beetje beide werelden probeerde te verbinden. Burgerinitiatief Voorwooldswaterproject, klimaatadaptatie op kleine schaal met grote impact. Peter Stemerdink, bedenker van dit project vertelde hier over de samenwerking tussen boeren, burgers, landgoedeigenaren om gezamenlijk het waterbeheer in het Voorwoold aan te pakken, met steun van waterschap, hulp van geologen en andere wetenschappers. De impact is groot. Mooi is ook dat de maatregelen in samenspraak en samenhang besproken en genomen worden, zonder schuldigen van het droogteprobleem steeds maar weer tegen elkaar uit te spelen. Na het einde ging de discussie nog lang door: ook tussen boeren en natuurbeschermers.

Deze meet-up paste in het programma : “De staat van de macht”: wie deelt eigenlijk de lakens uit in het waterbeheer: provincie, Waterschap, grondeigenaren of kunnen er toch democratische initiatieven van onder ontstaan en tot wasdom komen. Dat blijkt van wel. Voor de filmpjes, slides, presentaties: zie Te Nat – Te Droog | Koppelkerk | Vrijplaats voor kunst & cultuur

Volgende meet-up 31 mei met de bus naar Brussel.